Pasunding sa Kilumkilom

Sa talisalop nga adlaw
Ang dalagang bakol
Nga anak sa kargador

Naglingkod sa linakon
Nga pisi sa pantalan
Sama sa usa ka serenang biniyaan.

Buhok gihapuhap sa tin-awng huyuhoy,
Siya nagdanguyngoy
Nga naghapyod

Sa binhod nga lapalapa,
Sa lulid nga tuhod.
Matag karon ug unya siya moyanghag

Ug ang iyang tina-awan
Sakmiton sa mga gitgit
Nga mosakdap tadlas sa dagat,

Hangtod nga paingon sa langit
Inanay nga misanap
Ang asgad nga kangitngit,

Ug ang kalibotan
Sa iyang hunahuna
Nahisama na lamang

Sa usa ka lusok nga luha.

Marinero

as small as a world and as large as alone
e. e cummings


Anhi maila ang tinuod nga pumapanaw:
Dili igsapayan nga ang barko naputos sa taya ug anoos,
Gani may lakra pang pahiyom ang nanliking mga ngabil
Nga nagyamyam sa hataas nga listahan sa mga dunggoanan.
Dinhi sa pantalan sila mobutho, tagsa-tagsa,
Ug sa daklit mahitutok kanato nga namasol
O naglangoy-langoy sa gahob nga ganghaan
Sa way pag-abot nga kahamtong ug katingala,
Ug sa gihapon ang kalibotan way pag-usab.
Ikaw nga nagpas-an sa imong abaga sama sa yugo,
Ikaw kansang mga kunot migaid sa imong mga mata
Sa pukot sa kahidlaw, hikit-an ko na ikaw, mipauli
Human sa kawhaan ka tuig, nagtakobang makililimos,
Ang imong panit napaig sa parat nga halok sa dagat.

Bughaw

CERULEAN

Una, ang langit. Sayong kabuntagon. Naglakat na sa tunga sa tuig ang hulaw apan sa makausa pa tibuok ang langit, bughawng habol nga gihapyod-hapyod sa hupas nga huyuhoy. Bisag ingon lag subang sa kuko sa kumingking way panganod nga mihagwa niini, way kusi sa duldol nga milugwa sa busbos nga bulan. Morag makab-ot, dali masamad: timgas ug hagkot sa tuktok, kini inanayng nagkapuhaw padulhog sa kapunawpunawan. Atop sa tawhanong pangandoy, backdrop sa sarsuwela ug moro-moro, salamin sa nangalambod nga linambay sa kinabuhi.

COBALT

Ikaduha, ang kasag. Nahilaman sa kubalong tudlo ni Nanay, diyotayng parokyano nga nahiluna sa gingi sa lag-it nga bato. Iya kining giwarawara kanako human hugasi, human iwisiwisi sa bahabaha. Ang bukobuko lugom bughaw, ang tiyan tin-aw. Aserong asul, o kaha tipak sa lapiz lazuli nga nahipadpad sa katunggan. Samtang kini patakilid nga mikatkat sa buhoy, nahiugbok ako sa pagdayeg sa iyang kasagnong kahingpit, duwaang buldoser, makumkom nga tangkidigira. Nagsinaw daw gidihog sa luha, bugnaw tan-awon, dili dutlag bala.

ULTRAMARINE

Ikatulo, ang bun-og sa braso ni Nanay. Kolor anyil, usa ka hakgom nga lawod. Sikbit sa siko, pat-ak-pat-ak, may dapit nga milubad na, lagom amgid sa agi sa 6B nga lapis. Frottage, decalcomania. May ribiteng daw panit sa hinog, o tagak nga dahon sa madridikakaw. Pagkamatikod ni Nanay nga nagtutok ako sa iyang estampita sa semana kalit niya kining gitapin-ag lapokong palad. Sa hinanali kong paglingiw giharang ako sa bangis nga adlaw. Dihadiha, Amahan Namo anaa Ka sa mga langit, nangapungil ang luno nga kuyamoy sa akong salabotan.

Nostalgia of the Infinite

Ang bronseng bagtingan kalima manawag matag adlaw
Alang sa tulumanon sa mga linuwas.
Ug kanunay ang bagting sa alas tres maoy labing hait sa katin-aw,
Maoy masuk-anon, maoy tugob sa panghimaraot sa masupilon.

Ang batang hiatlang nanirador halayo sa ampoanan,
Sa akto sa pagdumili sa pihing bato nga ipunting sa duldol,
Busdik ug nagtawiltawil, miyanghag sa naglagiting adlaw
Ug sa iyang pagngislit gihakop sa tumang kahadlok:

Kahadlok sa gidak-on sa iyang pag-inusara,
Sa gidak-on sa kamingaw sa kahangtoran,
Sa gidak-on sa kamingaw sa pag-inusara
Sa kahangtoran sa kalayong gitagana kaniya nga makasasala.

Balay sa Ulan

Mibunok na usab ang ulan midaligdig nag-awas ang langit
Sandayong sa kahimungawong mihapos sa hupas nga paghandom

Giagakay sa nahumkang bintana ang mikagay nga kahilom
Kahaponon nga nahukmang tungaon sa kahayag ug kangitngit

Mikatay sa balisbisan ang bagon sa katugnaw ug giyagaw
Sa gaway sa gabon ang panganod nga nanibsib sa ampoanan

Ang tinagoang gilangkat sa ulan motuhil sa panumdoman
Kahumot sa ginabas sa tugkaran nga gitan-ogan sa hulaw

Ugsol

Young as I am, old as I am,

I forget tomorrow, the blind man.

I forget silence

The owner of the smile.

W. S. MERWIN

Mokilab sa nawong sa tubig
Diin tin-aw ang aninag sa langit
Ug ang panas nga nag-igdal sa daplin sa sapa
Nagbaga sa udtong tutok.
Ang bata mipahiluna sa iyang sibot
Sa liogliog sa sulog,
Sa baba sa daganasan:
Sa iyang pagkisaw sa tubig sa unahan
Mga anino mokilab daw lama sa kahidlaw
Nga miguna sa alimpatakan,
Lubog mga panghitabo sa lunhawng kalibotan
Nga dili na maugkat.
Unsay mga tinagoan sa kahilom
Sa sayong kahaponon
Nga lalim pa sa hudyaka,
Unsay mga tanghaga nga nasangit
Ug dili na malangkat
Gikan sa diyutayng pukot sa kamingaw?
Ang kawayanan mipiliik sa kalaay
Samtang ang dagway sa mga dahon
Nga gianod sa dagayday sa mga takna
Way kalainan sa isda
Nga gidibuho sa bata
Sa kakulba sa nahiagomang pag-inusara.
Kinsay sad-an? Kinsay mabasol
Nga sa blankong papel
Hanap ug way tagtungod
Ang handuraw nga gikuriskuris
Sa hapo nga bathala sa nalambod
Nga abakada sa katulogon?
Unsa katugob ang paghinulsol
Nga makaimpas sa tanan? Paglabay
Sa dili na maisip nga kasaulogan,
Kinsay molukat sa gimino nga ugsol
Sa kahimangod?

Lamparilya

1

Ipahiluna sa suok sa dapog maadlaw
Kay tingalig mabugha sa kundat sa mga bata,
Kini dumdomon sa apohan
Matag kilumkilom.

2

Lamparilyang minaomao,
Ang sudlanan sa gas garapa sa ampisilin,
Gipahaom sa lata sa gatas
Nga pinintalag lugom rosa, hagkot tan-awon
Sama sa lingagngag sa maral.

Ang tubo botelya sa patis
Nga gitubtoban sa masigkatumoy
Unya gilugpitan sa lubot sa lata sa sardinas
Nga gikortehag giringgiring.
Ang suksokanan sa pabilo
Linukot nga sin nga gimontar sa tansan.

Tinabas gikan sa dunot nga kinarnerong habol,
Ang pabilo motidlom mogimaw
Kon tuyoktuyokon ang lisoanang alambre
Nga giporma sa letrang G:
Gabii, Gumon, Ginoo.

Ug kon pasigaon na,
Nagtangag kinig tipasi nga makapuno sa balay,
Bul-ul nga may tilaok ug tinai,
Kalipay ug kasakit sa anunogba
Kansang mga pako namansa sa tinta nga giwilik
Sa pluma ni Dr. José Rizal.

3

Hataas ug way timik
Ang kagabhion.
Ang mga bitoon
Nagpadayon paglawig
Sa way panagana
Ni panginlabot
Tadlas sa kagabhion.
Ang mga lamparilya
Sa kalibotan nangatagak
Sa halawon nga lugot
Sa kagabhion.

4

Ug sa dihang mahikatulog na ang tanan,
Pagamyan sa tigulang ang siga sa lamparilya
Ug ipahiluna ang pulawan pipila ka dangaw
Gikan sa nagpirokpirok niyang tabontabon

Pamasin nga dili siya ianod
Sa bul-og sa kangitngit.

Sanglitanan sa Kalipay ug Kasakit: mga balak ni Vicente Vivencio Bandillo

© 2003 ni Vicente Vivencio Bandillo